Ứng phó với “cáo buộc” thép Trung Quốc đội lốt thép Việt

Tuy chưa có kết luận cuối cùng nhưng không loại trừ việc Trung Quốc lợi dụng tâm lý ham mua rẻ, phân phối đắt của doanh nghiệp Việt để đưa sản phẩm thép của họ qua Việt Nam để xuất sang Mỹ

Trước chọn lọc sơ bộ khẳng định sản phẩm thép carbon chống ăn mòn (tôn mạ) và thép cán nguội nhập khẩu từ Việt Nam đang lẩn tránh thuế chống phân phối phá giá (AD) và chống trợ cấp (CVA) từ phía Mỹ, Bộ Công Thương đã kịp thời trấn an doanh nghiệp (DN) trong nước: “Quy định ở Hiệp định về Quy tắc xuất xứ của WTO (Tổ chức Thương mại địa cầu), 1 sản phẩm sẽ được coi là có xuất xứ của 1 nước nếu ở nước đó đã diễn ra 1 quá trình chuyển đổi đáng kể để tạo ra sản phẩm đó”.

Sớm tìm tài liệu để chứng minh ngược lại

Theo số liệu hải quan, từ năm 2012 tới nửa đầu 2016, 2 DN xuất khẩu thép carbon chống ăn mòn sang Mỹ nhiều nhất là Tập đoàn Hoa Sen và Công ty TNHH Kinh doanh Nippon Steel & Sumikin Việt Nam; còn Công ty TNHH Posco Việt Nam dẫn đầu sản phẩm thép cán nguội xuất sang Mỹ. Số liệu thống kê cũng ghi nhận kim ngạch xuất nhập khẩu 2 sản phẩm thép nói trên có Mỹ tăng đáng kể từ 97 triệu USD năm 2015 lên hơn 183 triệu USD nửa đầu 2016. Với mức tăng trưởng lớn bởi thế, không tránh khỏi việc thép Việt bị “chú tâm”.

Về những việc phải làm để ứng phó có cáo buộc nói trên, trao đổi có Báo Người Lao Động, đại diện Bộ Công Thương cho biết Cục Quản lý Cạnh tranh đã thông báo rộng rãi trên trang điện tử của cục về việc Bộ Thương mại Mỹ khởi xướng điều tra để những DN có thể sớm biết tài liệu và có kế hoạch xử lý. Bộ cũng không ngừng nghỉ liên hệ, trao đổi có Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) và 1 số DN liên quan hoặc DN có quan tâm để nắm tài liệu và hỗ trợ DN. Bộ cũng cho biết đã tổ chức họp có sự tham dự của VSA và những DN để trao đổi và cập nhật phương hướng xử lý đối có vụ việc. Ngoài ra, Chính phủ cũng đã gửi thư bày tỏ quan điểm về vụ việc, trong đó, nhấn mạnh Mỹ cần dựa vào Hiệp định về Quy tắc xuất xứ của WTO trong quá trình điều tra, đồng thời, tuân thủ những kết luận trước đó của chính Mỹ.

“Bên cạnh đó, do nội dung chính mà Mỹ điều tra là nguyên liệu đầu vào của DN có xuất xứ từ Trung Quốc nên trong trường hợp Mỹ vẫn kết luận rằng 1 số doanh nghiệp sản xuất – xuất khẩu của Việt Nam lẩn tránh thuế thì Mỹ cần có cơ chế cho phép nếu DN chứng minh rằng họ không còn sử dụng nguyên liệu từ Trung Quốc để sản xuất hàng xuất khẩu sang Mỹ nữa thì sẽ được loại khỏi giải pháp chống lẩn tránh thuế” – đại diện Bộ Công Thương cho hay.

Thực tế, theo luật sư Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), về nguyên tắc, để 1 hàng hóa nào đó được hưởng ưu đãi về thuế suất thì cần cung cấp được nguyên tắc về xuất xứ theo những cam đoan hoặc những hiệp định đã ký có những nước. “Trong vụ việc này, chưa thể nói bên nào đúng, bên nào sai. Mỗi quốc gia nơi có DN được hưởng ưu đãi thuế cần nắm vững quy tắc xuất xứ để tổ chức sản xuất, xuất khẩu, bảo đảm hàng của quốc gia mình chứ không phải hàng nước thứ 3 “mượn các con phố” xuất khẩu” – ông Huỳnh nêu ý kiến.

Luật sư Lê Thành Kính, Văn phòng Luật sư Lê Nguyễn, góp ý DN mau chóng kiểm tra lại những tài liệu về chứng cứ cáo buộc của Mỹ, tìm những tài liệu chứng minh ngược lại, bao gồm tài liệu về quy trình, giá thành sản xuất… Tất nhiên, việc này cần sự trợ giúp lớn từ Bộ Công Thương.

Tỉnh táo để tránh bị lợi dụng

Giới chuyên gia trong ngành cho rằng nhà nước và DN cần phải tỉnh táo nhìn nhận những bài học sâu sắc thông qua những vụ kiện thương mại. Nhất là, đó không phải lần đầu Việt Nam bị kiện xuất xứ. Trước đó, Thổ Nhĩ Kỳ từng có ý định kiện máy lạnh sản xuất ở Việt Nam có xuất xứ Trung Quốc.

Theo luật sư Lê Thành Kính, thực ở có trường hợp DN trong nước chỉ nghĩ đến mục tiêu làm sao để “mua rẻ phân phối đắt” kiếm lời, dẫn đến mua luôn thành phẩm, đổi nhãn mác thành của Việt Nam và xuất đi 1 nước khác. “Chính bởi DN Việt có tâm lý bởi thế nên đã vô tình tiếp tay cho hàng Trung Quốc mượn các con phố xuất khẩu. Cần phải nhớ rằng năm 2015, Mỹ đã khởi xướng điều tra để áp thuế AD và CVA đối có 2 sản phẩm thép của Trung Quốc. Năm 2016, Mỹ chính thức áp thuế AD là 199,43% và CVD là 39,05% đối có tôn mạ; mức thuế AD là 265,79% và CVD là 256,44% đối có thép cán nguội Trung Quốc. Họ không còn con các con phố nào khác là đi qua Việt Nam” – luật sư Lê Thành Kính chỉ rõ.

Đứng về góc độ kinh doanh trong nghề nhiều năm, tổng giám đốc 1 doanh nghiệp thép sản xuất trong nước cho rằng phía Mỹ có lý do khi đưa ra chọn lọc bởi thế đối có tôn mạ và thép cán nguội nhập khẩu từ Việt Nam. Bởi họ không đón nhận tôn mạ nhập khẩu nguyên liệu 100% từ Trung Quốc, sau đó chỉ thực hiện công đoạn cán nguội và đóng dấu made in Việt Nam và xuất sang nước họ. “Mỹ đang hỗ trợ Việt Nam rất nhiều nên họ sẵn sàng từ chối những sản phẩm có lý do chủ yếu từ Trung Quốc có tỉ lệ 80% trở lên” – vị này chia sẻ.

Theo Chủ tịch VIAC Trần Hữu Huỳnh, trong làm ăn có những đối tác, luôn phải lưu ý cập nhật quy trình sản xuất có nhữngh tân so có cam đoan không, chính sách phân phối hàng của bạn hàng dành cho ta có nhữngh tân không? Nếu có nhữngh tân, họ có báo trước cho Việt Nam không? Ngoài ra, chính bản thân người Việt cũng phải tỉnh táo trước những bài học về lẩn tránh thuế để không bị lợi dụng. “Có chuyện DN của nước A bị đánh thuế chuyển sang nước B có danh nghĩa có gia công, chế biến nhưng thực chất không đến nơi đến chốn, khi nước B bị “sờ gáy” thì họ lại giải tán, chạy sang đầu tư vào nước C khác. Hải quan 1 số nước từng phải đi “săn” những DN dạng này” – ông Huỳnh dẫn chứng.

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng từng cảnh báo nếu DN Việt làm ăn theo hình thức nhập hàng từ Trung Quốc, gắn lại nhãn mác Việt Nam để làm thủ tục xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ cho lô hàng thì sẽ ảnh hưởng rất lớn tới chính những DN bởi phải đối mặt có những vụ kiện lẩn tránh thuế, mạo danh xuất xứ. Không những thế, còn ảnh hưởng tới danh tiếng của quốc gia trong giao thương quốc tế.

Ông Đinh Công Khương – Chủ nhiệm CLB những doanh nghiệp thép ở TP HCM, Chủ tịch HĐTV Công ty Thép Khương Mai:

Mỹ cũng có cơ sở của họ

Mỹ cũng có cơ sở để tiến hành thuế cao để “trị” thép Trung Quốc núp bóng Việt Nam. Bởi vì nguồn nguyên liệu là phần chiếm giá trị lớn nhất trong sản phẩm, vì vậy việc nhập thép nguyên liệu từ Trung Quốc rồi chỉ cán nguội, mạ thêm 1 phần thì chẳng thể được coi là thép Việt Nam. Mỹ đảm bảo là cũng đã điều tra và lập luận rất kỹ .

Hiện nay, nguồn nguyên liệu trong nước thép hiếm, hầu như chỉ có Formosa cung cấp số lượng lớn, còn lại đa số những DN phải đi nhập khẩu nguyên liệu từ những nước, trừ 1 số DN có thể sản xuất thép thi công từ nguyên liệu quặng của mình. Vì vậy những DN sản xuất thép công nghiệp, tôn mạ nên tìm nhữngh ứng phó hợp lý.

Ông Nguyễn Mạnh Hà, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Thép Tiến Lên:

Không quá lo lắng

Hiện nay cũng có nhiều DN họ làm việc chủ yếu có thép Trung Quốc để nhập nguyên liệu và xuất khẩu đi Mỹ nên dễ gặp gặp khó khi Mỹ tiến hành hình thức phòng vệ thương mại này. Nếu Mỹ chọn lọc áp thuế có tôn mạ và thép cán nguội của Việt Nam sẽ ảnh hưởng 1 phần đến DN trong nước. Tuy nhiên, nếu chủ động và biết ứng phó, chứng minh rõ ràng lý do sản phẩm của mình thì không phải lo lắng quá.

Thực tế chính bản thân DN tôi đã biết trước điều này. Vì vậy để ứng phó, doanh nghiệp đã phải nhập những nguyên liệu từ những nước khác, có giá nguyên liệu khá rẻ, những nước rẻ hơn đến 10%, như Ấn Độ, Nga, Hàn Quốc…

Luật sư Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC):

Cẩn trọng có nhà đầu tư có mục đích “né thuế”

Cơ quan tính năng phải không ngừng nghỉ theo dõi để nắm được nước nào bị đánh thuế trợ cấp, phân phối phá giá và nguy cơ DN nước đó có thể chạy sang nước khác để tránh thuế. Những danh mục bị đánh thuế thường được đăng tải trên những trang tài liệu của hải quan, tạp chí chuyên ngành. Người làm chính sách phân phối hàng phải nghiên cứu những điều này để giải đáp DN, tìm ra bản chất những nhà đầu tư né thuế, bảo vệ lợi ích nhìn chung của cùng đồng DN Việt Nam 1 nhữngh hợp pháp, chứ không phải khuyến khích đầu tư bằng mọi giá.

Bài viết liên quan