Bàn cách gỡ khó cho ngành vật liệu

Dù đã có nhiều bước phát triển và trở thành ngành kinh tế quan trọng, nhưng ngành chất liệu xây dựng vẫn còn nhiều nút thắt cân gỡ để có thể phát triển đúng có tiềm năng.

Cơ bản cung cấp nhu cầu nội địa, bắt đầu xuất khẩu

Theo phân tách của các chuyên gia, nhà quản lý ở Hội nghị chất liệu xây dựng toàn quốc tổ chức tuần qua, ngành chất liệu xây dựng Việt Nam thời gian qua đã có sự phát triển mạnh mẽ và dần hội nhập có địa cầu, có đâyng góp quan trọng cho sự phát triển của ngành xây dựng, BDS của nước nhà.

“Giai đoạn trước 2010, các sản phẩm chất liệu xây dựng chủ lực ở Việt Nam như xi măng, kính xây dựng, gạch ốp lát… chủ yếu còn nhập khẩu. Từ 2010 đến nay, ngành chất liệu xây dựng có nhiều thành tựu lớn, công nghệ tân tiến, tân tiến ngang tầm khu vực và các nước phát triển. Các chủng loại chất liệu xây dựng căn bản làm hài lòng được nhu cầu tiêu dùng của xã hội, cung cấp yêu cầu xây dựng trong nước, 1 số sản phẩm đã tham dự vào phân khúc xuất khẩu”, ông Bùi Phạm Khánh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh.

Một trong các yêu cầu cấp bách của ngành trong thời điểm GĐ này là phát triển các loại chất liệu mới, thay thế chất liệu truyền thống.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ khoa học công nghệ và môi trường (Bộ Xây dựng) cho biết, các năm gần đây, chất liệu xây dựng và quá trình sản xuất luôn gắn bó mật thiết tới vấn đề môi trường. Những năm tới, Bộ Xây dựng sẽ tăng cường giám sát, hỗ trợ các công ty ngành chất liệu xây dựng để phát triển các loại chất liệu thân thiện môi trường như gạch không nung, chất liệu xây dựng từ tro, xỉ, thạch cao đã qua xử lý. Trong đây, ưu tiên sử dụng tro, xỉ cho các khâu san lấp mặt bằng, làm các con phố là các khâu sử dụng khối lượng lớn chất liệu xây dựng.

“Hiện chúng ta đã có các công trình nghiên cứu kỹ khá đầy đủ về các loại chất liệu không nung, việc ban hành các quy chế, chính sách bán hàng hỗ trợ cũng đã có. Giai đoạn tới, sẽ là GĐ triển khai ứng dụng và cần có sự vào cuộc, chấp nhận nhiệt tình từ phía các công ty, địa phương”, ông Thành nhấn mạnh.

Góc nhìn thẳng

Theo ông Hoàng Trọng Kim, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Nghệ An, trong dự đoán chiến lược phát triển chất liệu xây dựng, thì bước phát triển chất liệu không nung ở trạng thái dịch chuyển ì ạch từng bước, chiếm 10% sản lượng năm 2010, 30% vào năm 2015 và 50% vào năm 2020, do thiếu điểm tựa để phát triển.

Ông Kim cho rằng, dù quá trình đổi mới vận hành của ngành đã khởi động trên 20 năm, nhưng chúng ta vẫn chưa có đột phá trong dự đoán đầu tư phát triển đi trước 1 bước về chuyển đổi sản xuất chất liệu không nung 1 cách kiên quyết bằng chính sách bán hàng và luật pháp. Việt Nam còn duy trì sản phẩm chất liệu nung trong kế hoạch phát triển năm 2010 và các năm thứ hai ở mức cao (50 – 70%).

Mức thuế khai thác tài nguyên, cũng như thuế về xâm hại môi trường rất thấp, cộng có việc thực thi chế tài không nghiêm, nên chưa có tác dụng làm hạn chế phát triển chất liệu nung. Trong khi đây, việc phát triển gạch không nung còn thiếu chính sách bán hàng cụ thể về thuế, về ưu đãi đầu tư để khuyến khích các thành phần kinh tế tham dự đầu tư sản xuất loại chất liệu này.

“Thực tế vừa qua có nhiều cấp chỉ huy, nhưng lại thiếu 1 nhạc trưởng đứng ở địa điểm thích hợp để điều hành có hiệu lực và hiệu quả về phát triển chất liệu xây dựng nhìn chung, chất liệu không nung nói riêng”, ông Kim nhìn nhận.

Ở góc nhìn khác, TS. Nguyễn Quang Cung, Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam nhận định, vấn đề lớn mà ngành chất liệu xây dựng Việt Nam đang phải đối mặt đây là năng suất lao động thấp, dẫn đến hiệu quả chưa cao, sức tranh giành còn hạn chế.

Nguyên nhân của vấn đề này đến từ các nhân tố như công nghệ, diện tích nhỏ lẻ. Việt Nam chưa hình thành được các tập đoàn lớn về chất liệu xây dựng để đầu tư mạnh cho công nghệ. Ngoài ra, năng lực quản lý của công ty còn hạn chế, chậm đổi mới cả trong sản xuất lẫn công tác nghiên cứu kỹ, phát triển phân khúc.

“Theo tôi, chúng ta cần có kế hoạch khai thác tài nguyên khoáng sản bàn bản hơn, sử dụng rác thải, phế thải nhiều hơn, dùng cát nhân tạo để thay thế cát môi trường xung quanh. Ở lĩnh vực chất liệu, cần có các hội nghị toàn quốc chuyên sâu về công trình xanh, chất liệu xây dựng xanh để có cái nhìn tổng thể phát triển ngành”, ông Cung nói.

Kiến nghị từ địa phương

Ông Nguyễn Trung Hoàng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh cho biết, tỉnh Trà Vinh đã rà soát khối lượng tro, xỉ ở 2 nhà máy nhiệt điện là Duyên hải 1 và Duyên Hải 3. Tính đến hết ngày 3/8/2017, tổng sản lượng đạt dao động 2 triệu tấn. Lượng tro, xỉ được tiêu thụ đạt dao động 190.000 tấn, tức còn dao động trên 1,8 triệu tấn chưa được sử dụng. Về lâu dài, lượng tro, xỉ này sẽ tiếp tục tăng lên, nên cần nhiều hơn các biện pháp sử dụng tro, xỉ trong xây dựng và các lĩnh vực khác.

“Chúng tôi yêu cầu Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm ban hành các nguyên tắc, quy chuẩn về yêu cầu kỹ thuật của tro, xỉ nhiệt điện làm chất liệu san lấp cho công trình dân dụng, công nghiệp; ban hành nguyên tắc về kỹ thuật xây dựng, nghiệm thu tro, xỉ, nhiệt điện làm chất liệu; giải đáp kỹ thuật kiến trúc cấp phối bê tông sử dụng tro bay, kỹ thuật xây dựng và nghiệm thu mặt các con phố bê tông đầm lăn có sử dụng tro, xỉ than. Làm được điều này, địa phương và các công ty mới có thể đẩy mạnh sự phát triển của chất liệu mới”, ông Hoàng kiến nghị.

Còn ông Vũ Đại Thắng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam cho biết, Hà Nam hiện có 1 dự án sản xuất gạch bê tông khí chưng áp AAC, công suất 70 triệu viên/năm, dự án đã đầu tư hoàn chỉnh nhưng phải dừng sản xuất do không tiêu thụ được sản phẩm. Ngoài ra, 1 dự án khác có công suất tương đương cũng phải chuyển hướng sang sản xuất gạch xi măng cốt liệu.

“Chúng tôi yêu cầu Bộ Xây dựng và các bộ, ngành công dụng liên quan sớm nghiên cứu kỹ biện pháp khắc phục các nhược điểm của loại chất liệu gạch không nung (độ hút nước cao, không thích hợp có điều kiện nóng ẩm, mưa nhiều, trọng lượng lớn hơn gạch đất sét nung khiến kết cấu chịu lực công trình tăng); mở bán định mức giá thành sản xuất để có cơ sở xác định và thống nhất giá khi đưa vào mở bán giá chất liệu của các địa phương. Vì thực ở, mức chênh lệch giữa giá sản xuất và mức mở bán giá hiện có mức rất lớn, dao động 20 – 25%”, ông Thắng kiến nghị.

Tương tự, ông Lê Ngọc Thanh, Phó giám đốc Sở Xây dựng Thanh Hóa đề xuất, thời gian tới cần kiểm soát và không cho phép đầu tư dự án mới hoặc nâng công suất dự án sản xuất gạch nung tuynel sử dụng công nghệ, nguyên liệu là đất sét ruộng. Ngoài ra, phải xóa bỏ hoàn toàn các lò gạch thủ công, lò đứng, lò đứng liên tục và chuyển đổi công nghệ lò vòng theo công đoạn quy định; ưu tiên, bố trí vốn đầu tư cho các công trình vốn ngân sách nhà nước sử dụng 100% chất liệu xây không nung.

Về phía các chuyên gia, ông Đào Xuân Lai, Trợ lý Giám đốc Quốc gia/Trưởng ban Biến đổi khí hậu và môi trường UNDP cho biết, Việt Nam cần đẩy mạnh Bên cạnh đây việc nghiên cứu kỹ, phát triển và chuyển giao công nghệ chất liệu xây dựng không nung, hỗ trợ các công ty phát triển sản xuất. Các công cụ chính sách bán hàng thuế, phí môi trường cần được điều chỉnh hợp lý, đã đi vào hoạt động các nguyên tắc kỹ thuật và giám sát ứng dụng.

“Cần triển khai sử dụng chất liệu mới ở các công trình công cộng để tạo nguồn cầu và tăng lòng tin của người dân vào các sản phẩm mới này”, ông Lai nói.

Bài viết liên quan