Bài 1: Tại sao phải đặt ga bên cạnh Hồ Gươm?

Ngày 9/3/2018, Ban quản lý các con phố sắt thành thị Hà Nội (MRB) trưng bày, lấy ý kiến nhân dân về Quy hoạch tổng mặt bằng ga ngầm C9. Theo quy hoạch, ga ngầm dưới phố Đinh Tiên Hoàng và phần dưới vườn hoa Hồ Gươm.

Nội dung trưng bày cho biết : nguồn gốc phương án được chọn lọc đặt nhà ga ở đây là: (1)Vị trí rộng, xây dựng thuận lợi, dao động 1 sốh thích hợp chạy tầu; (2) ( có lợi về kinh tế ) vì không phải GPMB; (3) Có dao động 1 sốh an toàn đến di tích, ít ảnh hưởng đến Hồ Gươm.

So sánh có 1 số phương án khác tì phương án này tiết kiệm hơn vì (1) Thi công gặp ít gặp khó hơn, sẽ tạo ra cảm giác tha hồ cho khách đi tầu hơn; (2&3) Các phương án khác GPMB nhiều hơn, đắt hơn, ảnh hưởng di tích nhiều hơn.Thông tin cũng cho biết phương án này đã nghiên cứu kỹ từ 2007 và đã xin ý kiến 1 số Bộ, ngành, Thành phố, Hội nghề nghiệp và được sự đồng thuận trong từng GĐ kiến trúc… chỉ còn Tổng mặt bằng nhà ga C9 chưa được phê duyệt

Vị trí 1 số cửa lên mặt đất trong tổng mặt bằng ga C9 , do MRB trưng bày ngày 9/3

Theo như nội dung trên thì Dự án đã nghiên cứu kỹ lâu , kỹ lưỡng , đã được nhiều cơ quan chọn lọc ….Tóm lại , nội dung căn bản đã đã đi vào hoạt động , có thể lấy ý kiến vào nhà ga về các nội dung khiến cho nhà ga đẹp hơn , có nhiều chi tiết trang trí đậm đà tính dân tộc hơn , bậc thang ốp đá mầu sắc thích hợp hơn , phong cảnh lối đi dạo vòng quanh ga quyến rũ hơn …vv và vv. Tuy vậy , khi chứng kiến các trắc trở của dự án ĐSĐT số 2A ( Hà Đông – Cát Linh) và số 3 (Nhổn – Ga HN) thì ý kiến về dự án còn băn khoăn hơn nhiều

Thứ nhất kinh tế đầu tư: Tiêu chí chọn địa điểm ga là tránh GPMB để giảm chi phí, nhưng theo GS. TSKH. Lã Ngọc Khuê ( nguyên thứ trưởng Bộ GT ) cho biết dự án nầy đã tiết kiệm gần 1 tỷ USD ngay trong GĐ đề xuất dự toán : sau khi mời giải đáp độc lập đến từ Áo thẩm định , giá đề xuất ban đầu từ 51.000 giảm xuống 34.678 tỷ đồng . Như vậy nếu có 1 sốh tiếp cận khôn ngoan hơn thì còn có thể tiết kiệm nhiều hơn.

Thứ hai là do chọn lọc phương án dễ xây dựng, đơn mục tiêu ( chỉ để tiện di chuyển ) mà bỏ qua mục tiêu phát triển thành thị bền vững , đa lợi ích thì chi phí rất đắt đỏ. Tháng 5/2017 dự án đã mở bán phương án điều chỉnh hướng tuyến có nguồn gốc “hạn chế chi phí, thời gian GPMB cũng như đẩy nhanh công đoạn xây dựng, rút ngắn chiều dài cũng như nắn tuyến các con phố được thẳng hơn …” .

Nếu có nguồn gốc này mà tiếp tục nghiên cứu kỹ chỉnh tuyến thì có thể giảm còn 50% . Ví dụ : trọn vẹn tuyến đi ngoài trọng điểm TP có thể tăng thêm 5,5 Km các con phố trên cao, giảm các con phố ngầm từ 8,5 Km xuống còn 3 Km – Vì các con phố ngầm đắt gấp 3 lần các con phố trên cao.

Việc xây dựng cũng nhanh hơn ( gấp 2-3 lần) và rủi ro ít hơn . Năm 2011 , nên JICA đã tài trợ cho dự án HAIMUD nghiên cứu kỹ TOD (TOD – Ford Transit Oriented Development ): Phát triển thành thị gắn kết có ĐSĐT ở Hà Nội : vừa có lối đi vừa nâng cấp chất lượng sống và hạ tầng thành thị , tăng thêm giá trị khai thác sử dụng bất động sản quanh ga (khu vực ga C9 không thấy trình bày nội dung này) .Sau khi bỏ hàng tỷ USD làm ĐSĐT, ngoài việc di chuyển tiện nghi thì khả năng hoàn vốn vay từ đâu ? Các lợi ích bất động sản tăng thêm quanh ga ai được hưởng , họ đâyng góp lại cho TP bao nhiêu? Rất cần có câu trả lời thỏa đáng từ tính toán kinh tế Dự án

Đã đặt ga sát Hồ Gươm mà cho rằng ít ảnh hưởng là bất ổn . Nó dĩ nhiên ảnh hưởng tới tổng thể phong cảnh / hoạt động thành thị ở Hồ Gươm và vùng phụ cận: số lượng người tham dự giao thông tăng. Mạng lưới giao thông ở đây vốn chỉ kiến trúc căn bản cho phi cơ giới , nay mật đô phương tiện cơ giới rất cao, nay lại tăng thêm tỷ lệ, ần suất bộ hành tập trung vào không gian nhỏ : nguy cơ rối loạn giao thông rõ ràng.

Dự án không có thông tin mô tả hiệu ứng này, đây là chưa kể xây dựng tuyến kéo dài , sinh hoạt thành thị ở đây ảnh hưởng nặng nề. Bài học này đã rõ khi làm ĐSĐT tuyến 2A&3 : đây là toàn các con phố trên cao , dễ làm , dễ thấy. Tuyến 2 phức tạp hơn nhiều khi các con phố ngầm dài , chui qua phố dân cư dày đặc, ẩn chứa hàng loạt rủi ro, trong khi lực lượng chuyên gia trong nước mỏng, năng lực quản lý hạn chế

Hà Nội đã có bài học dự án BRT lập từ 2005, sau 10 năm mới thực hiện, các nhân tố thuận lợi đã biến thành gặp khó, khắc phục nó cũng phải mất hàng chục năm.

Bài học từ 2 dự án ĐSĐT dở dang cũng vậy , nên chăng Hà Nội tập trung đã đi vào hoạt động dứt điểm 3 dự án này, hoạt động và phân tích 1 1 sốh thấu đáo, từ đây tham khảo kỹ lưỡng toàn tuyến số 2, cân nhắc lợi hại 1 số ga đã nghiên cứu kỹ vốn đã bắt đầu từ 10 năm trước nay đã có nhiều 1 sốh tân và 1 số bài học quý …từ đây sẽ có phương án ga C9 , khi ấy chưa muộn.

Giai đoạn 2004-2007 Theo HAIDEP va SAPROF đã nghiên cứu kỹ (tuyến ĐSĐT số 2) có 2 phương án : 1- Phương án 1 : Tuyến cắt qua khu vực gần trọng điểm Phố Cổ , qua 1 số phố Đinh Tiên Hoàng , Hàng Bài , Phố Huế , Đại Cồ Việt … SAPROF chọn lọc phương án 1 và hợp nhất ga C9 ( ở phố hàng Đào và C10 ( ở phố Đinh Tiên Hoàng) 2. Phương án 2 : Tuyến và nhà ga đi qua khu vực gần đê, qua phố Nguyễn Hữu Huân , Ngô Quyền , Đại Cồ Việt …Hầm ngầm không thích hợp có khu vực có đê sông Hông và địa điểm ga không hiệu quả ( trích dẫn nội dung MRB trưng bày ngày 9/3/2018) Theo phương án đã phê duyệt, tuyến các con phố sắt dài 11,5 km (đoạn trên cao dao động 2,6 km, đoạn ngầm gần 9 km). Tổng đầu tư của dự án điều chỉnh là 34.678 tỷ đồng, sử dụng vốn vay ODA của Chính phủ Nhật Bản và vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước. ( TG)

KTS Trần Huy Ánh

(Hội viên Hội KTS Việt Nam

Ủy viên thường trực BCH Hội KTS Hà Nội, thành viên Hội đồng khoa học TCKTVN,Viện Kiến trúc Quốc gia ( BXD))

Bài viết liên quan