Bắt đầu sửa Luật Chứng khoán gần hơn với thông lệ quốc tế

Ngày 3/10, Bộ Tài chính chính thức mở bán và lấy chủ kiến các thành viên thị trường về Dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) nhằm thay cho thế luật chứng khoán năm 2006 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán năm 2010. Theo chuẩn bị, dự luật này sẽ được trình Quốc hội cho chủ kiến vào kỳ họp đầu năm 2019 và thông qua vào kỳ họp cuối năm 2019, kỳ vọng sẽ tiếp cận gần hơn với thông lệ quốc tế và thích hợp với điều kiện và tình cảnh thực tại của Việt Nam.

Nhiều năm nay, Luật Chứng khoán 2006 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán 2010 và các văn bản chỉ dẫn thi hành được ban hành đã tạo khung khổ pháp lý cao nhất, tương đối đầy đủ, đồng bộ, thống nhất điều chỉnh toàn diện hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán.

Trong những năm qua, thị trường chứng khoán đã cách tân và phát triển nhanh và tương đối ổn định, góp phần cách tân và phát triển kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, cùng với sự cách tân và phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, sự hội nhập quốc tế, cũng như các văn bản pháp lý liên quan cũng có nhiều thay cho đổi, đòi hỏi cần điều chỉnh, bổ sung các quy định pháp luật mà trọng tâm là Luật Chứng khoán.

Luật hóa khái niệm nhà đầu tư chuyên nghiệp

Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi đã bổ sung, chuẩn hóa một số khái niệm trên cơ sở xem xét bí kíp quốc tế, đảm thích hợp hơn với thực tiễn và pháp luật có liên quan. Một trong những khái niệm đó là: nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Khái niệm này trước đây chưa được luật hóa và thường hiểu chỉ là các tổ chức đầu tư. Trong dự thảo này, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được định nghĩa bao gồm cả tổ chức và cá nhân.

Cụ thể, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp bao gồm: các tổ chức như: bank thương mại, cty tài chính, tổ chức kinh doanh bảo hiểm, cty chứng khoán, cty quản lý quỹ, cty đầu tư chứng khoán, quỹ đầu tư chứng khoán; cty có vốn điều lệ đạt trên 1.000 tỷ đồng và có thời gian niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán tối thiểu hai 2 năm.

Các cá nhân được coi là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp khi cung cấp các điều kiện như: có chứng chỉ hành nghề kinh doanh chứng khoán, cá nhân có bí kíp đầu tư chứng khoán tối thiểu 2 năm và có giá trị giao dịch chứng khoán bình quân hàng tháng tối thiểu 2 tỷ đồng Việt Nam hoặc nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết có giá trị tối thiểu 5 tỷ đồng Việt Nam trong 12 tháng gần nhất.

Tăng điều kiện chào bán chứng khoán

Một trong những điểm đáng để ý trong quy định về chào bán chứng khoán là tách bạch điều kiện chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng và điều kiện chào bán thêm cổ phiếu ra công chúng để thích hợp với tính chất của việc chào bán và theo thông lệ quốc tế.

Trong đó, dự thảo quy định điều kiện về mức vốn điều lệ đã góp của tổ chức phát hành tối thiểu 30 tỷ đồng; nâng quy định điều kiện hoạt động kinh doanh có lãi lên 2 năm liên tục liền trước năm đăng ký chào bán (hiện hành là 1 năm).

Điều kiện riêng đối với chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng đã quy định thêm điều kiện về tính đại chúng. Đó là: “Tối thiểu 20% vốn điều lệ của tổ chức phát hành phải được bán cho ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông sở hữu từ 1% trở lên vốn điều lệ của tổ chức phát hành. Trường hợp vốn điều lệ của tổ chức phát hành từ 100 tỷ đồng trở lên, mật độ tối thiểu là 15% vốn điều lệ của tổ chức phát hành. Nếu vốn điều lệ của tổ chức phát hành từ 1.000 tỷ đồng trở lên thì mật độ tối thiểu là 10%”.

Về chào bán riêng biệt, dự thảo quy định nghiêm ngặt hơn, thích hợp với thông lệ quốc tế. Theo đó, đối tượng tham dự đợt chào bán chứng khoán riêng biệt của cty đại chúng bao gồm nhà đầu tư chiến lược, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Đồng thời, quy định thời gian hạn chế tối thiểu 3 năm đối với nhà đầu tư chiến lược và tối thiểu 1 năm với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Sở dĩ có quy định này vì đây là những đối tượng hoặc có gắn bó lâu dài với cty hoặc am hiểu thị trường chứng khoán và khả năng đồng ý rủi ro cao.

Thêm quyền tiếp cận tin tức cho Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước

Liên quan đến hoạt động thanh tra, xử lý vi phạm về chứng khoán và thị trường chứng khoán, dự thảo đã bổ sung một số quy định về thẩm quyền của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước khi áp dụng thanh, kiểm tra, xử lý vi phạm như: đề nghị các tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp tin tức, tài liệu phục vụ thanh, kiểm tra, giám sát, xác minh vi phạm; đề nghị tổ chức, cá nhân có thể hiện vi phạm giải trình, đối chất…

Đối với mức phạt, chuẩn bị luật sẽ quy định chính xác mức phạt tiền tối đa trong xử phạt vi phạm hành chính đối với tổ chức và cá nhân, thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán, các bề ngoài xử phạt bổ sung.

Lý giải về quy định này, bà Vũ Thị Chân Phương, Phó Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, cho thấy thêm, trong thời gian qua, Bộ Tài chính (trong đó có Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước) đã phối hợp nghiêm ngặt với cơ quan tính năng trong quản lý, giám sát, xử lý vi phạm trên thị trường chứng khoán, góp phần lành mạnh hoạt động thị trường.

Tuy nhiên, các hành vi vi phạm pháp luật trên thị trường càng ngày càng tinh vi, phức tạp, việc thanh, kiểm tra, xử lý các hành vi giao dịch nghi vấn gặp nhiều gặp khó. Trong khi đó, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước chưa có đủ thẩm quyền để tổ chức và thực thi tốt các tính năng thanh tra và cưỡng chế thực thi (chưa có thẩm quyền trong việc kiểm soát tài khoản, dòng tiền…), vì vậy, kết quả thanh, kiểm tra và xử lý còn gặp nhiều gặp khó.

Trong dự thảo lần này, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước chỉ đưa ra quyền được tiếp cận tin tức nhằm đề nghị các bên liên quan cung cấp tin tức để hỗ trợ Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước trong việc xác định hành vi giao dịch nghi vấn.

Hơn nữa, theo luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012, mức phạt tiền trong xử phạt vi phạm hành chính đối với cá nhân tối đa là 1 tỷ đồng và tổ chức là 2 tỷ đồng. Do vậy nếu Luật Chứng khoán không quy định về mức phạt tiền tối đa cao hơn mức phạt tối đa chung cho các lĩnh vực theo luật xử lý vi phạm hành chính thì chưa đủ tính răn đe và phòng ngừa vi phạm.

Bài viết liên quan