Cái bóng của lợi nhuận ngân hàng 2018 quá lớn?

Năm 2018 chỉ còn hơn một tháng. Thời điểm này, các doanh nghiệp nhìn chung cũng như các bank thương mại nói riêng đã phải định hình dần có kế hoạch, chỉ tiêu kinh doanh năm tới.

Phải đến cuối tháng 1/2019 mới vào mùa mở bán kết quả kinh doanh năm nay. Nhưng khi này có thể khẳng định: 2018 là năm nhiều bank thương mại Việt Nam đạt kỷ lục lợi nhuận trong lịch sử.

Điểm quyên tâm còn lại: liệu lợi nhuận các nhà băng nhìn chung đã đi vào vùng đỉnh hay chưa, kết quả 2018 có tạo nên cái bóng quá lớn cho năm 2019 soi vào?

Quan điểm của “Tây”, sức ép ở “Ta”

Hơn ba năm trước, VnEconomy từng thảo luận với lãnh đạo cấp cao của Ngân hàng Quốc Tế (VIB). Khi đó, quan điểm của cổ đông chiến lược nước ngoài (Commonwealth Bank of Australia – CBA) được đồng thuận, nhấn mạnh đến những bước đi chậm lại trong các chỉ tiêu tăng trưởng, tập trung củng cố nền móng bằng tăng lên trích lập dự phòng, xử lý nợ xấu, nâng cao hệ số an ninh vốn…

Sau những năm củng cố đó, đến nay VIB có các kỳ cập nhật kết quả kinh doanh với tăng trưởng, đặc trưng về lợi nhuận, tính bằng lần. Dù vậy, đảm bảo và thận trọng nhưng vẫn là quan điểm ưu tiên tại đây.

Một tổng giám đốc kỳ cựu trong ngành cũng chia sẻ, bên lề một cuộc chia tay cổ đông ngoại tại một bank thương mại khác. Nguyên do chia tay, tựu trung nhưng vẫn từ khác hoàn toàn trong quan điểm.

Theo vị lãnh đạo này, với các bank nước ngoài, những định chế tài chính nước ngoài trở thành cổ đông lớn, cổ đông chiến lược tại bank Việt, đa số họ có quan điểm hướng đến những bước tăng trưởng vừa phải, cỡ 5 – 7% tăng trưởng lợi nhuận mỗi năm đã là rất thành công. Họ đề cao sự đảm bảo và chiều sâu các nhân tố nền móng, e ngại những bước tăng trưởng nóng tiềm ẩn rủi ro.

Trong khi đó, tại nhiều bank Việt, mục tiêu tăng trưởng lợi nhuận thường đặt ra ở mức độ hai con số, phổ biến cỡ “phải” 15 – 20% mỗi năm, thậm chí cao hơn.

Khác biệt lớn về chỉ tiêu, dẫn tới chiến lược và bước đi không hợp nhau, thậm chí dẫn đến xung đột quan điểm, mà mối quan hệ giữa cổ đông chiến lược nước ngoài với cổ đông lớn trong nước tại một số bank thương mại trước đây thiếu bền chặt, và có những cuộc chia tay…

Ngay cả tại thành viên có cổ đông nội chi phối lớn, lợi nhuận không ngừng nghỉ tạo kỷ lục mới hai năm qua, nhưng đề nghị và sức ép tăng trưởng cao nhưng vẫn thường trực. Lãnh đạo đẳng cấp tại đây cho thấy thêm, đầu năm nay họ chuẩn bị đặt chỉ tiêu lợi nhuận tăng trưởng chỉ dao động 10%, nhưng cuối cùng nhưng vẫn phải nới lên trên 20% để trình cổ đông.

Khi đó, vị lãnh đạo trên chia sẻ: “Sau khi vận hành xong nhiều đề án quan trọng, đặc trưng xử lý gọn và vượt trước thời hạn về nợ xấu, chúng tôi không ngại sức ép lợi nhuận. Nhưng nhưng vẫn phải thận trọng. Vì vậy ban đầu chỉ tính toán dao động 10% tăng trưởng lợi nhuận năm nay thôi. Thế nhưng cũng có chủ kiến băn khoăn. Chẳng lẽ lại thấp vậy, rồi so với các bank khác. Cổ đông người ta cũng đòi hỏi tăng trưởng cao, không lẽ tiềm năng và nội lực của mình chỉ đến vậy… Nên rồi cũng nâng chỉ tiêu lên”.

Thực tế đang diễn ra. Dù còn hơn một tháng nữa mới hết năm, nhưng đảm bảo nhiều bank thương mại Việt Nam sẽ có năm 2018 với lợi nhuận tiếp tục bùng nổ, với những kỷ lục mới và nhiều mức tăng trưởng trên 20%, thậm chí 30 – 50%.

Nhưng, tốc độ đó có tiếp tục duy trì được trong năm 2019 hay không?

Không thể “khập khiễng” mãi

Không phải đến 2019, sức ép lợi nhuận đã nặng lên trong năm 2018 rồi. Bất thành văn, cũng đã có bề ngoài một số bank phòng thân bằng giấu bớt lãi từ trong năm 2017.

Tình huống đặt ra, họ để bớt lãi ở trích lập dự phòng, ở một số khoản mục phải thu mà chưa hạch toán vào lợi nhuận. Một mặt để dành cho năm tới, mặt khác hạn chế mức lãi năm nay cao mà tạo tham chiếu lớn sức ép cho tăng trưởng năm sau.

Áp lực cũng đã biểu hiện rõ trong năm 2018. Báo cáo tài chính một số bank thương mại đã cho thấy, quý 3/2018 tốc độ tăng trưởng lợi nhuận đã thấp hơn so với cùng kỳ 2017, thậm chí giảm nếu so sánh riêng quý.

Trùng hợp, quý 3/2018 cũng là quý đầu tiên các nhà băng chịu ảnh hưởng từ chủ trương siết lại tăng trưởng tín dụng mà Ngân hàng Nhà nước đưa ra, với thực tại đa số các thành viên không được nới như các năm trước.

Chủ trương đó chuẩn bị sẽ nối tiếp trong 2019. Có thể lường trước năm tới sẽ rất hạn chế những trường hợp có tăng trưởng tín dụng từ 20%, và dĩ nhiên càng rất khó để thấy tốc độ cỡ 25 – 40% như trước đây.

Tín dụng cũng chính là một chỉ tiêu điển hình trong sự “khập khiễng” với sức ép tăng trưởng lợi nhuận.

Trong một lần thảo luận giữa năm nay, lãnh đạo đẳng cấp Ngân hàng Quân đội (MB) từng đặt ra so sánh. Có thể nói so sánh này mang tính chọn lọc cho triển vọng và kỳ vọng lợi nhuận các bank thương mại nhìn chung trong mai sau, nói là sức ép cũng được.

Đó là: tạm tính tham số chung cho một bank thông thường, trong điều kiện thông thường, tăng trưởng huy động cỡ 15 – 17%/năm, tăng trưởng tín dụng cỡ 14 – 16%/năm, tăng trưởng tổng tài sản cỡ 15 – 20%/năm, vốn tăng 7 – 10% hoặc thậm chí không tăng được, trong khi tăng trưởng lợi nhuận hai năm vừa qua 30 – 40 – 50%/năm.

Những cân đối đó “khập khiễng” lớn với tăng trưởng lợi nhuận.

Hai năm qua có những đóng góp đột biến ở nhiều thành viên từ lương dịch vụ bảo hiểm, thu hồi nợ xấu, tăng thu dịch vụ, lãi biên cải thiện, mật độ kinh phí trên lương giảm xuống do tiết giảm kinh phí hoạt động, thậm chí từ thoái vốn hoặc bán doanh nghiệp con…

Những khoản mục trên đang đi vào ổn định, bớt mức độ đột biến và bất thường. “Khập khiễng” với tăng trưởng lợi nhuận cao theo đó chẳng thể kéo dài mãi. Trong khi với kỷ lục chuẩn bị đạt được, lợi nhuận năm 2018 sẽ tạo một cái bóng tham chiếu lớn cho tăng trưởng năm sau.

Tất nhiên, với các nhà băng, lợi nhuận không có đỉnh. Họ nhưng vẫn có chỉ tiêu tăng thêm tín dụng năm tới, có hướng dịch chuyển đóng góp của các mảng dịch vụ, có sự nổi lên của bank số dù chưa mở rộng với đa số, tùy thuộc vào nỗ lực và kết quả xử lý nợ xấu để hoàn nhập lãi… Và bao trùm nhưng vẫn tùy thuộc triển vọng kinh tế vĩ mô, môi trường địa cầu.

Còn chính xác, thị trường phải chờ đến tháng 4/2019, mùa đại hội đồng cổ đông để nhận những bản có kế hoạch chi tiết.

Điểm chung có thể thấy trước khi này, như trên, đó chuẩn bị sẽ là những bản có kế hoạch thận trọng.

Bài viết liên quan