Những dấu ấn thoái vốn năm 2017

Cả hai thương vụ phân phối cổ phần ở Công ty Cổ phân sữa Việt Nam (Vinamilk) và Tổng công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) đã khép lại 1 năm 2017 nhiều bất ngờ trong hoạt động thoái vốn nhà nước.

Ngày 18/12, Bộ Công Thương tổ chức phân phối đấu giá tranh giành 343,66 triệu cổ phiếu SAB, tương đương 53,59% vốn điều lệ của Sabeco.

Theo đó, giá đấu thành công bình quân là 320.000 đồng/CP, tổng giá trị Bộ Công Thương thu về hơn 109.972 tỷ đồng. Hai nhà đầu tư trúng giá gồm 1 cá nhân và 1 tổ chức là Công ty TNHH Vietnam Beverage.

Tuy nhiên, đến hạn đóng tiền, nhà đầu tư cá nhân đã bỏ cọc và Vietnam Beverage trở thành người mua duy nhất trong thương vụ phân phối vốn khủng ở Sabeco lần này.

Định giá thế nào là do mục đích của người mua

Phải thừa nhận rằng, trong câu chuyện thoái vốn của Sabeco, giá phân phối 320.000 đồng/cổ phiếu đã khẳng định sự quan tâm của nhà đầu tư đối có một số cổ phiếu tốt nhất phân khúc ở mức định giá cao hơn bình quân khu vực.

Công bằng mà nói thì trường hợp của SAB đã được định giá từ góc nhìn của 1 nhà đầu tư trong ngành bia và sẽ không tiến hành được cho 1 nhà đầu tư tài chính.

Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI) phân tách đó không được gọi là chuyển nhượng cổ phiếu bình thường mà chỉ là thông qua chuyển nhượng cổ phiếu để thâu tóm công ty. Khi đó là câu chuyện chuyển nhượng công ty thì không nên lấy thị giá để quy định đó là phân phối đắt hay rẻ.

“Tôi đã từng mua Bibica có giá từ 20.000 đ/cổ phiếu đến 120.000 đồng/cổ phiếu, nhưng nếu tôi chỉ kinh doanh cổ phiếu Bibica thì tôi không bao giờ dám mua đến giá 60.000 đ/cổ phiếu. Còn khi tôi đã mua đến 120.000 đồng/cổ phiếu có nghĩa là tôi muốn thâu tóm công ty này”, ông Hưng dẫn giải thêm.

Với ông Hưng, 1 công ty có 50% phân khúc bia Việt Nam của 1 quốc gia 100 triệu dân, đứng thứ 3 địa cầu về uống bia thì con số 5 tỷ USD chưa phải là gì cả. “Nếu tôi có tiền tôi cũng mua, thậm chí mua cao hơn”, ông Hưng nhấn mạnh.

Bán đến đâu, thặng dư vốn tăng tới đó

Thông thường, ở một số công ty không có sự ràng buộc giữa một số cổ đông nhìn chung và cổ đông Nhà nước nói riêng, khi một số cổ đông lớn nhìn chung, cổ đông Nhà nước nói riêng có một số mức mật độ thoái vốn có ý nghĩa lôi kéo nhà đầu tư và khả năng thu được thặng dư vốn sẽ tăng dần theo diện tích thoái vốn ở 1 số mốc chính.

Đến 10% để có ít nhất 1 ghế trong hội đồng quản trị. Đến 30% để có ít nhất 2 ghế trong hội đồng quản trị. Đến 36%, để có khả năng phủ quyết 1 số vấn đề quan trọng của công ty. Từ 51% đến 65%, để có khả năng chi phối hoạt động của công ty, hợp nhất báo cáo tài chính, tài sản của công ty bị chi phối.

Khi đã đạt được mật độ chi phối (trên 51%), nhu cầu mua cổ phiếu của một số cổ đông lớn sẽ không còn và nhu cầu mua cổ phiếu chỉ còn của một số cổ đông nhỏ lẻ và một số quĩ đầu tư trên phân khúc.

Điều này cũng lý giải ở sao một số mức thoái vốn này cũng đồng thời là mức cân nhắc của cổ đông lớn khi thoái vốn nếu họ còn có ý định kiểm soát nào đó ở công ty định thoái.

Việc thực hiện thoái vốn nhà nước ở mật độ lớn hơn sẽ có khả năng lôi kéo được nhiều nhà đầu tư lớn quan tâm và từ đó có thể lôi kéo được lợi ích tối đa của Nhà nước.

Tuy nhiên, khả năng kiểm soát công ty có lợi ích thu được từ việc thoái vốn sẽ không đồng thuận. Nhà nước muốn thu được nhiều lợi ích thì mật độ thoái vốn cần càng cao và khả năng kiểm soát công ty càng thấp.

Chính vì vậy, theo ông Nguyễn Đức Chi, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC), kết quả của 1 thương vụ thoái vốn được coi là thành công cần phải được nhìn nhận trên nhiều góc độ.

Không chỉ là có người mua mà còn là phân phối được ở 1 mức giá hợp lý thích hợp có phân khúc.

“Hợp lý được nhìn cả trên góc độ của người mua và người phân phối. Sau đó, mới bàn đến người chủ mới phải hoạt động công ty đó ổn định và phát triển. Đó mới là 1 thương vụ thành công”, ông Chi chia sẻ.

Thị trường thuận lợi, thoái vốn mới hanh thông

Lâu lắm rồi, hoạt động thoái vốn mới có được 1 “thiên thời, địa lợi” tốt đến thế. Sự bứt phá ngoạn mục của phân khúc chứng khoán trong năm 2017 đã làm nền cho một số đợt IPO và thoái vốn thành công ngoài chờ mong.

Thống kê từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho thấy lượng vốn huy động qua phân khúc chứng khoán bao gồm cả phát hành và đấu giá cổ phần của năm 2017 lên tới 50 nghìn tỷ đồng, 1 sự bứt phá đáng kể sau nhiều năm lặng lẽ.

Các nhà đầu tư hào hứng hơn có một số đợt đấu giá cổ phần, nhiều phiên IPO và thoái vốn phân phối đắt như tôm tươi.

“Thị trường chứng khoán phát triển thì cổ phần hoá và thoái vốn mới thuận lợi. Có các đợt thoái vốn, cổ phần hóa công ty tốt và hiệu quả thì sẽ tác động trở lại sự phát triển của phân khúc chứng khoán. Trên thực ở, mối tương tác này đã được chứng minh”, Chủ tịch SCIC cho biết.

Trong năm 2017, Chính phủ và một số bộ ngành đã có các công đoạn minh bạch và cụ thể, góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy nhanh công đoạn cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước đang rất ỳ.

Lần Thứ nhất, Chính phủ đã mở phân phối 1 danh sách một số công ty có vốn nhà nước phải phân phối chi tiết đến từng công ty và công đoạn thực hiện theo từng năm.

Ngoài 406 công ty có vốn Nhà nước phải phân phối từ nay đến 2020 đã được “điểm mặt chỉ tên” ở Quyết định số 1232/QĐ-TTg ký ngày 21/8/2017, các công ty có vốn Nhà nước lớn được phân khúc độc đáo quan tâm như: Habeco, Sabeco, Petro Vietnam, EVN, ACV… cũng được đưa vào kế hoạch và thực hiện thoái vốn theo chọn lọc riêng của Thủ tướng.

Cũng trong năm 2017, nhờ vào nỗ lực của Chính phủ, một số bộ, địa phương đã tích cực, quyết liệt và cẩn thận trong cổ phần hoá công ty Nhà nước, thoái vốn Nhà nước ở công ty, việc phân phối vốn Nhà nước đã thành công ở Vinamilk và Sabeco.

Khi chưa ban hành nghị quyết mới về hành lang pháp lý cho phân phối vốn Nhà nước ở công ty (thay thế cho Nghị định số 91/2015/NĐ-CP về đầu tư vốn nhà nước ở công ty), Chính phủ đã ban hành Nghị quyết của Chính phủ để tháo gỡ cho phân phối vốn nhà nước theo phương thức chào phân phối tranh giành, điều chỉnh sổ sách kế toán cho một số công ty cổ phần hoá còn lại của năm 2017.

Thoái vốn không phải khi nào cũng thuận

Trong danh sách hơn 400 công ty mà SCIC sẽ thực hiện thoái vốn từ nay đến năm 2020, có rất nhiều công ty công ích và cả các công ty nhỏ, ngành nghề kinh doanh không quyến rũ, thậm chí có công ty “có đến chợ lại có về” nhiều lần. Vì thế, thoái vốn không phải khi nào cũng thuận.

Theo SCIC, trong số 27 công ty mà SCIC đã thực hiện phân phối vốn từ 2 lần trở lên vẫn không thành công, có công ty phải có ra phân phối tới 4 lần, 6 lần và thậm chí 8 lần.

Doanh nghiệp không phân phối được có rất nhiều lý do, hoạt động không hiệu quả, không có báo cáo tài chính, không xác định được giá trị, đã ngưng hoạt động nhiều năm đang làm thủ tục phá sản nhưng chưa có cơ chế phân phối theo giá tượng trưng/cơ chế đặc biệt…

Thậm chí ngay cả các công ty tốt nhưng cố tình không hợp tác có đơn vị giải đáp để làm hồ sơ thoái vốn, giấu các tài liệu được xem là lợi thế về đất, khiến cho hành trình thoái vốn mất nhiều thời gian và không hiệu quả.

Với các công ty bởi thế, để một sốh tân quản trị công ty không còn một sốh nào khác việc phân phối vốn nhà nước nên linh hoạt để công ty sau khi phân phối, hoạt động hiệu quả hơn.

Là người được tham dự nhiều vào một số đợt thoái vốn lớn của công ty Nhà nước, ông Tống Minh Tuấn, hiện là Giám đốc chi nhánh Tp.HCM Công ty chứng khoán Vietcombank thừa nhận rằng: kết quả thoái vốn giai đoạn này đã có nhiều một sốh tân khi có các thương vụ phân phối vốn lớn như Sabeco, Vinamilk…

Nếu không bị vướng nhiều rào cản khác thì công đoạn thoái vốn còn đạt thêm nhiều kết quả tích cực khác.

Một trong các rào cản lớn nhất chính là phương thức thoái vốn. Tùy từng đặc biệt của công ty mà một số đơn vị nhà nước sẽ chọn lọc nhiều phương thức thoái vốn khác nhau (đấu giá, đấu giá trọn lô, thoái khớp lệnh trên sàn…).

Do có khá nhiều phương thức bởi thế, khá nhiều đơn vị nhà nước tỏ ra khá lúng túng trong việc chọn lọc phương thức thoái vốn thích hợp.

Ngoài ra đối có việc thoái vốn một số công ty lớn, tính trách nhiệm của đơn vị phụ trách thoái vốn sẽ rất cao. Để bảo đảm tính hiệu quả của việc thoái vốn một số công ty lớn này đòi hỏi không chỉ tốn thời gian nghiên cứu kỹ để chọn lọc phương thức thoái cho thích hợp, mà còn phải khéo léo chọn lọc thời điểm tốt của phân khúc để thoái vốn cho hiệu quả.

Nhìn chung để hạn chế sai sót trong việc thực hiện một số đơn vị này thường có xu hướng thuê một số đơn vị giải đáp nước ngoài như đã diễn ra trong thời gian qua như đối có Vinamilk và Sabeco.

Mặt khác, cộng là việc thoái vốn nhà nước nhưng giai đoạn này có 2 khung pháp lý để tiến hành và điều này cần sớm được tham khảo từ khâu hành lang pháp lý ban đầu.

“Việc hạn chế một số phương thức thoái vốn khác như quy định ở Nghị định 91/2015/NĐ-CP cũng chính là 1 lý do lớn hạn chế việc thoái vốn thành công ở công ty nhà nước độc đáo ở một số công ty giá trị phần vốn nhà nước lớn hoặc một số công ty có nhiều lợi thế tiềm năng mà nhà đầu tư trên sàn có thể chưa phân tách hết được”, ông Nguyễn Minh Ngọc, Giám đốc giải đáp tài chính công ty, Công ty chứng khoán Bảo Việt (BVSC) bổ sung.

Những thương vụ thoái vốn, cổ phần hóa năm 2018 tiếp tục lôi kéo được sự quan tâm của một số nhà đầu tư và có thể tạo ra các hiệu ứng tích cực nhất định đối có 1 nhóm một số cổ phiếu có liên quan đã đang niêm yết ở trên sàn.

Các nhà đầu tư sẽ có xu hướng tham chiếu lại một số hiện tượng thành công của năm 2017 và hành động có tính kỳ vọng, đón đầu.

Tất nhiên, còn tùy thuộc vào tiềm năng của từng công ty nhưng đối có phần lớn một số tổng công ty, tập đoàn nhà nước, có mạng lướt hoạt động rộng, thị phần lớn thì đều có các lợi thế tranh giành nhất định trong việc quyến rũ dòng vốn đầu tư đang chảy rất mạnh vào châu Á và chọn Việt Nam làm điểm đến Thứ nhất.

Bài viết liên quan