Qua “thời lý tưởng”, ngân hàng kê cao lợi nhuận

Trong 1 lần trò chuyện bên lề có VnEconomy, ông Phạm Mạnh Thắng, Phó tổng giám đốc Ngân hàng Ngoại thương (Vietcombank) cho rằng, vận hành ngân hàng ở Việt Nam có 1 khía cạnh hoàn hảo.

Theo ông Thắng, ngân hàng là trung gian tài chính, chỉ nên tập trung cung cấp nhu cầu vốn ngắn hạn, vốn lưu động cho công ty. Thế nhưng, nhiều năm qua, ngân hàng phải tập trung cả lượng lớn cho nhu cầu vốn trung dài hạn của nền kinh tế.

Và có 1 nền kinh tế dựa nhiều vào tín dụng, tổng dư nợ nhiều năm liền duy trì mức độ quanh 120% GDP. Với nhu cầu rất lớn này, ngân hàng chỉ việc huy động và cho vay, càng cho vay nhiều càng lãi. Như vậy xem ra có vẻ hoàn hảo, vì nhu cầu phân khúc lớn.

Thực tế, đã có 1 GĐ chưa xa, tăng trưởng tín dụng duy trì bình quân tới trên 30% mỗi năm, thậm chí có các năm từ 47-53%.

Nhưng, rủi ro lớn bộc lộ. Nợ xấu nổi lên, nóng bỏng, phức tạp có hệ lụy kéo dài. Thêm nữa, nhiều rủi ro pháp lý xẩy ra và vẫn đang xẩy ra.

Phó tổng giám đốc Vietcombank cho rằng, đây là 1 trong các thực ở thúc đẩy 1 số ngân hàng thương mại dịch chuyển, cơ cấu lại tài sản sang 1 số phân khúc an toàn hơn, phát triển 1 số mũi nhọn tạo lãi bền vững hơn.

Lõi đang 1 sốh tân

Đầu năm 2018, khi thảo luận có VnEconomy, ông Nguyễn Lê Quốc Anh, Tổng giám đốc Ngân hàng Kỹ thương (Techcombank) cũng nêu 1 quan điểm, đại ý họ không chọn chuyên đi cho vay để tạo lãi, mà chọn làm dịch vụ cung cấp 1 số nhu cầu.

Hướng đi làm dịch vụ cũng đang trở thành tiếng nói có trọng lượng lớn hơn trong mùa báo cáo kết quả kinh doanh 1 số ngân hàng quý 1 năm nay.

Với nếp nhìn truyền thống, 1 số đánh giá gần đây thận trọng có kết quả báo lãi ấn tượng của nhiều ngân hàng vừa qua, bởi lẽ tăng trưởng và thu từ “lõi” không mạnh như 1 số chỉ mục khác.

Ví như 1 số thành viên lương lãi thuần chỉ tăng trưởng 10-15% so có cộng kỳ; hay tăng trưởng tín dụng vẫn lẹt đẹt 2-3% sau quý đầu năm. Mà lâu nay, lợi nhuận vẫn dựa tới 90-95% lõi tín dụng.

Nhưng, dù lượng không tăng nhiều, chất lại 1 sốh tân lớn. Ngay cả trong tín dụng, cơ cấu lõi ở nhiều thành viên đã dịch chuyển từ phân phối buôn sang phân phối lẻ, tín dụng tiêu dùng, tạo lãi biên cao hơn, chất lương tốt hơn thay vì đẩy mạnh tăng trưởng về lượng.

Và tín dụng không còn là lõi bao trùm lợi nhuận ở nhiều nhà băng nữa. Tại nhiều thành viên như Vietcombank, Techcombank, MB, hay ngay cả VietinBank, BIDV…, lõi dịch vụ đang càng ngày càng có ảnh hưởng có tỷ trọng tăng dần lên 20%, 25%, thậm chí tiến tới mức độ dao động 40%.

Mặt khác, giả dụ lõi tín dụng chịu 1 số giới hạn nghiêm ngặt, như cân đối 1 số chỉ số an toàn và đặc thù phải theo chỉ tiêu Ngân hàng Nhà nước xét giao, thì dịch vụ có cánh cửa mở rộng cho tăng trưởng. Xu hướng đã biểu hiện, 1 số ngân hàng tranh giành và thúc đẩy mạnh hơn cho cánh cửa gần như không giới hạn này, để đâyng góp của nó càng ngày càng lớn.

Như ở Ngân hàng Quân đội (MB), quý 1/2018, doanh thu từ lương lãi tăng 30% so có cộng kỳ, đã là cao trong khuôn khổ, thì lương ngoài lãi (gồm phí và dịch vụ) còn tăng trưởng cao hơn có 68% so có cộng kỳ.

Như trên, đâyng góp của lõi dịch vụ càng ngày càng lớn hơn, và quan trọng hơn ở khía cạnh bền vững, không tiềm ẩn nhiều rủi ro và có thể bị “truy lĩnh” trong tương lai bởi nợ xấu như ở lõi tín dụng.

Lãi cao, kê chắc

Quý Thứ nhất năm nay, đã có nhiều ngân hàng thương mại báo tăng trưởng lợi nhuận đột biến, thậm chí tính bằng lần so có cộng kỳ. Nhưng có đảm bảo không?

Lợi nhuận được chiết xuất sau khi ngân hàng thực hiện trích lập dự phòng rủi ro. Những năm gần đây, cũng như thực hiện chỉ tiêu tín dụng, trường hợp nào trích thiếu hoặc không hợp lý dẫn đến lãi ảo, Ngân hàng Nhà nước sẽ “mời lên xơi nước”…

Dĩ nhiên, trong hệ thống vẫn có 1 số trường hợp có cơ chế được giãn trích lập dự phòng, theo đề án tái cơ cấu. Song, về tổng thể, việc trích lập này đang tiến gần tới đầy đủ hơn, nghiêm ngặt hơn và sạch hơn.

Vẫn phải dẫn lại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), trường hợp đã mua sạch nợ xấu đã phân phối trước đây sang Công ty Quản lý tài sản 1 số tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) từ cuối 2016. Đến quý 1/2018, ngân hàng này vẫn tiếp tục trích lập thêm gần 1.500 tỷ, trong chuẩn bị năm nay có thể dồn trích tới 6.000 tỷ (tùy diễn biến thực ở vận hành).

Cùng có Vietcombank, Ngân hàng Kỹ thương (Techcombank) và Ngân hàng Quân đội (MB) cũng đã tất toán xong nợ xấu ở VAMC trong năm 2017. Việc trích lập vẫn tùy theo thực ở kinh doanh 1 số quý 2018, nhưng chất lượng lợi nhuận đã… chất hơn trước.

Và đầu năm nay, đến lượt Ngân hàng Công thương (VietinBank) tuyên bố sẽ sớm tất toán xong nợ xấu đã phân phối cho VAMC. Trong quý 1/2018, VietinBank tiếp tục tăng lên trích lập dự phòng hơn 2.400 tỷ, nhưng lợi nhuận vẫn tăng trưởng cao nhất so có cộng kỳ nhiều năm qua.

Đáng chú tâm nhất mùa báo cáo quý 1/2018, Ngân hàng Đầu tư và phát triển (BIDV) “bất ngờ” thực hiện trích lập dự phòng lên tới hơn 6.000 tỷ đồng, đột biến cỡ 2,5 lần so có quý 1/2017. Dù vậy, lợi nhuận BIDV vẫn tăng trưởng 9% so có cộng kỳ, đặc thù lương lãi thuần tăng rất mạnh có gần 35%.

Trích lập dự phòng không có nghĩa tiền bị mất đi, nó tiềm ẩn triển vọng hoàn nhập. Việc tăng cường trích lập dự phòng trong quá khứ và giai đoạn này sẽ cắt giảm sức ép trong tương lai, ngay cả có lợi nhuận tương lai.

Mà phía trước, tính từ 2015 là năm cao điểm 1 số ngân hàng thương mại cấp tập phân phối lại nợ xấu cho VAMC, thì điểm cuối đã đi vào hoạt động trích lập cho lượng phân phối lại này đã gần kề ở 2019, theo công đoạn 5 năm.

Với các kết quả đã biểu hiện, lợi nhuận nhiều ngân hàng thương mại tăng cao song song có tăng lên trích lập dự phòng rủi ro là điểm nhấn tích cực của mùa báo cáo quý 1/2018.

Và khi gánh nặng trích lập dự phòng được chủ động san ngay từ trước, lợi nhuận 1 số quý sau có triển vọng có thể nhẹ bước hơn.

Bài viết liên quan