IPO Hapro: Khi “miếng ngon” đã có chủ

Đợt phân phối đấu giá cổ phần lần đầu (IPO) của Tổng công ty Thương mại Hà Nội (Hapro) sẽ áp dụng ngày 30/3 tới có giá khởi điểm là 12.800 đồng/cổ phần.

Nói đến Hapro, một số nhà đầu tư nắm bắt được tài liệu đều nghĩ ngay tới 1 công ty có quỹ đất khủng nổi tiếng ở Hà Nội cũng như nhiều địa phương khác. Trong khi đây, lĩnh vực kinh doanh chính là xuất nhập khẩu, thương mại nội địa và phát triển hạ tầng thương mại lại ít được biết đến.

Phiên đấu giá tới đấy có thể sẽ diễn ra “lặng lẽ” khi không có cuộc roadshow nào cả và ngay trước thềm đấu giá, đối tác chiến lược đã được chọn lọc. Chỉ có 34,51% vốn sẽ được phân phối ra ngoại khu cho một số nhà đầu tư khác. Khi 65% cổ phần của Hapro đã “có chủ” thì đấy không khác gì 1 cuộc M&A thông qua IPO.

Hoạt động kinh doanh chính khó đột biến

Nhìn tổng thể làm việc của Hapro trước cổ phần hóa, lĩnh vực kinh doanh chính thực ở đem lại nhiều doanh thu nhất là làm việc xuất nhập khẩu và thương mại nội địa, trong khi lợi thế địa điểm cũng như quỹ đất lớn không được phát huy. Bởi liên quan nhiều đến làm việc xuất nhập khẩu, làm việc thương mại nội địa kém và chỉ bó hẹp ở 1 số địa phương nên thương hiệu Hapro chưa có tầm phủ rộng toàn quốc.

Trong khi đây, lĩnh vực phân phối lẻ đang xuất hiện rất nhiều ông lớn có tiềm lực mạnh và đấy là lĩnh vực tranh đua cực kỳ gay gắt. Hệ thống một số cửa hàng tiện lợi, trọng điểm mua sắm mini do một số thương hiệu trong và ngoài nước thi công đang nổi lên ngày 1 nhiều. Hapro không phải là 1 thương hiệu đình đám trong miếng phân phốih thị phần phân phối lẻ trị giá ước tính 179 tỷ USD vào năm 2020.

Hoạt động thương mại nội địa chính là Công ty Thực phẩm Hà Nội (đã cổ phần hóa năm 2015 và Hapro vẫn giữ 51,57% vốn), tập trung phát triển chuỗi trọng điểm mua sắm, cửa hàng tiện ích HaproFood, HaproMart. Năm 2016 doanh thu của công ty con này đạt 173,64 tỷ đồng, chỉ đâyng góp 3,8% vào tổng doanh thu hợp nhất của Hapro. Lợi nhuận 2016 là -10,15 tỷ đồng và 6 tháng 2017 (có kiểm toán) cũng -1,1 tỷ đồng.

Để thúc đẩy được làm việc thương mại nội địa và chiếm lĩnh thị phần trong lĩnh vực này không phải là 1 việc dễ làm. Hapro hiện có khá nhiều cửa hàng tiện ích nhưng đa phần nhỏ và nằm rải rác ở một số khu vực khác nhau, thậm chí là phải sử dụng chung như chia sẻ lối đi do nhân tố lịch sử.

Trong khi đây, việc thi công chuỗi thương hiệu phân phối lẻ, cửa hàng tiện ích cần một số tiêu chí đồng nhất về nhận diện, địa điểm, quy mô tối thiểu, văn hóa phục vụ… Một công ty con khác là Công ty Cổ phần Phát triển Siêu thị Hà Nội (Hapro nắm 83,42% vốn) hầu như không hiệu quả khi lợi nhuận trước thuế 2016 chỉ là 18 triệu đồng và 6 tháng 2017 là 35 triệu đồng.

Hapro hiện có 10 công ty con có mật độ nắm giữ trên 51% nhưng chỉ có 3 công ty có đâyp góp khả quan vào lợi nhuận hợp nhất của Hapro. Đó là Công ty Cổ phần Thương mại dịch vụ Tràng Thi (20,7%), Công ty Cổ phần Thủy Tạ (30,4%) và Công ty Cổ phần Gốm Chu Đậu (18,6%).

Các công ty con còn lại làm việc kém hiệu quả, lợi nhuận quá thấp hoặc lỗ. Điều đây có nghĩa là nhiệm vụ tái cấu trúc sau cổ phần hóa của Hapro không hề tiện dụng vì sau khi không còn có nhà nước, nhân tốt hiệu quả sẽ được đặt lên danh tiếng. Các ông chủ mới sẽ có một số ưu tiên khác cũng như phân bổ nguồn lực không như khi còn nằm trong vòng tay nhà nước.

Trong làm việc xuất khẩu, Hapro là công ty cũng có tên tuổi và nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về xuất khẩu 1 số mặt hàng thủ công mỹ nghệ, nông sản, thực phẩm. Thị trường xuất khẩu của Hapro hiện tới trên 70 nước và khu vực. Đây là lĩnh vực chính và thế mạnh của Hapro chứ không phải thương mại nội địa. Năm 2017, doanh thu phân phối hàng và cung cấp dịch vụ của Hapro là gần 3.180,2 tỷ đồng thì hơn 78% là đến từ doanh thu xuất khẩu, còn lại là doanh thu nội địa.

Tuy nhiên, lợi nhuận biên của làm việc xuất khẩu là vấn đề lớn. Do một số mặt hàng chủ lực xuất khẩu của Hapro là nông sản, thực phẩm như gạo, hạt điều, cà phê, hạt tiêu… nên lợi nhuận thường rất thấp. Chẳng hạn lợi nhuận biên của làm việc xuất khẩu năm 2017 chỉ là 0,18%. Theo số liệu tổng hợp năm 2017, tỷ suất sinh lời trên doanh thu của Hapro (mẹ) chỉ đạt 0,42%, nếu tính hợp nhất có một số công ty con đến tháng 6/2017 (có kiểm toán) thì cũng chỉ đạt 0,51%.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất đã kiểm toán đến tháng 6/2017, Hapro đạt lợi nhuận sau thuế 9,77 tỷ đồng trên doanh thu 1.936,8 tỷ đồng. Năm 2016, Hapro đạt 52,1 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế trên doanh 2.324,1 tỷ đồng.

Sức quyến rũ từ…đất

Nhà đầu tư giành được suất thâu tóm Hapro là Công ty TNHH Motor N.A Việt Nam (duy nhất 1 hồ sơ đăng ký). Với mức giá khởi điểm chuẩn bị 12.800 đồng thì công ty này sẽ bỏ ra tối thiểu 1.830,4 tỷ đồng để mua 65% vốn Hapro.

Với 1 mật độ nắm giữ chi phối hoàn toàn bởi thế, đấy là cuộc thâu tóm công ty và làm việc đấu giá cổ phần ra công chúng ít có ý nghĩa. Sẽ rất ít tổ chức khác muốn “dòm ngó” Hapro vì biết chắc sẽ chẳng thể tranh đua được quyền lực sau cổ phần hóa.

Hoạt động kinh doanh của Hapro thực ở không có gì vượt bậc và thuộc lĩnh vực có mức độ tranh đua rất lớn. Chẳng hạn làm việc xuất nhập khẩu nông sản như mới phân tách ở trên, không đem lại lợi nhuận quyến rũ cũng như tỷ suất lợi nhuận thấp. Lĩnh vực có tiềm năng đột phá chính là từ việc tái cơ cấu làm việc thương mại nội địa, phát huy lợi thế quỹ đất phát triển một số dự án khác.

Hapro nổi tiếng có nhiều quỹ đất và có địa điểm tốt về mặt thương mại. Quỹ đất của Hapro chia làm hai nhóm chính, 1 nhóm là thuê lại từ nhà nước quy mô đất và cơ sở vật chất có sẵn (nhà cửa) và nhóm thứ hai là quyền sử dụng đất trả tiền thuê hàng năm.

Đối có nhóm thứ nhất, khả năng cải tạo mở rộng là thấp vì liên quan đến nhiều thủ tục, đồng thời số đông quy mô đất đều nhỏ, cơ sở vật chất (nhà cửa) hiện có không cung cấp được nhu cầu thương mại tân tiến.

Nhóm thứ hai mới là “mỏ vàng” đối có một số nhà đầu tư có tiềm lực lớn vì quỹ đất rộng, có thể đầu tư mới trên cơ sở có quyền sử dụng có thửa đất. Hiện ở Hapro chưa phát huy được lợi thế này do nhiều nguồn gốc, trong đây có cả nhân tố vốn đầu tư. Nhiều thửa đất đẹp, quy mô lớn cũng chỉ làm một số dịch vụ dễ làm như ăn uống, cho thuê lại có một số làm việc lặt vặt thậm chí là kinh doanh sửa xe, phân phối thuốc, phân phốih kẹo… có cơ sở hạ tầng kém.

Theo phân tách hiện trạng tài sản cố định của Hapro thời điểm 31/12/2017 thì giá trị quyền sử dụng đất được ghi nhận dao động 45,6 tỷ đồng. Trong khi đây, Hapro có quyền sử dụng đất thuê là 64 địa điểm, trong đây có nhiều khu đất rộng trên 1000m2 trong địa bàn Hà Nội hay nhiều khu đất rộng hàng trăm mét vuông trong khu vực đất vàng nội thành Hà Nội. Sẽ chẳng thể nào có được quyền sử dụng một số thửa đất đây dù cá nhân hay tổ chức nào khác có bỏ ra hàng trăm tỷ đồng. Đơn giản vì một số “miếng ngon” đây đã có chủ. Đổi chủ là một sốh duy nhất để tiếp cận.

Các công ty con của Hapro cũng có nhiều khu đất có lợi thế thương mại rất lớn và có thể phát triển mạnh hơn nếu được đầu tư lớn. Đó mới là nguồn gốc quyến rũ nhà đầu tư chiến lược có tầm nhìn và tiềm lực tốt.

Không phải ngẫu nhiên “đối tác chiến lược” thâu tóm Hapro lại không là công ty có thế mạnh trong một số lĩnh vực xuất nhập khẩu nông sản, mà là đại gia trong lĩnh vực quản lý khách sạn, phát triển trọng điểm thương mại… Quá trình tái cấu trúc làm việc của một số công ty thương mại nhà nước sau phân phối vốn nhà nước có tính chất giống Hapro cũng đã chứng minh hướng đi này.

Cuộc IPO Hapro ngày 30/3 tới đấy đảm bảo sẽ thành công, không phải là từ khía cạnh phân phối hết cổ phần chuẩn bị hay không, mà ở mục tiêu đổi chủ. Sẽ có rất ít sự tranh đua nếu nhìn từ trường hợp nhà đầu tư cá nhân, thậm chí là tổ chức nhỏ (mật độ có thấp) rời bỏ Sabeco hay Nhựa Bình Minh mới đấy, khi quá trình thâu tóm quyền chi phối công ty đã đi vào hoạt động.

Bài viết liên quan