Trong bối cảnh nhà đất đã gánh quá nhiều loại thuế, phí, Bộ Tài chính đề xuất ban hành sắc thuế tài sản, trong đấy mức thuế suất ứng dụng cho nhà ở là 0,3%-0,4% khiến dư luận cảm thấy nhức nhối
Thực tế cho thấy để đã đi vào hoạt động 1 vài thủ tục có nhà ở, người mua nhà phố riêng lẻ hay căn hộ cao tầng phải đấyng khá nhiều loại thuế, phí nhưng xét về bản chất là thuế.
Nhiều loại thuế chưa định danh
Cụ thể, lệ phí trước bạ được tính bằng qui mô đất nhân (x) có giá đất 0,5%, trong đấy giá đất do UBND 1 vài tỉnh, đô thị ấn định. Riêng thuế GTGT 10% thì đã được ẩn vào giá trị căn nhà.
Ngoài ra, người mua nhà còn đấyng thuế đất phi nông nghiệp (thổ trạch), phí thẩm định địa chính 0,15%/giá trị giao dịch có mức tối thiểu 100.000 đồng và tối đa là 5 triệu đồng. Còn người phân phối nhà và nếu căn nhà đấy là căn thứ 2 thì đấyng thuế lương cá nhân 2%/giá trị giao dịch.
Mặt khác, theo Luật Đất đai, khi người dân chuyển đổi đất nông nghiệp thành đất ở phải đấyng tiền sử dụng đất khá lớn. Thực ra, về mặt bản chất, tiền sử dụng đất là 1 sắc thuế chưa được đặt tên (tạm gọi là thuế sử dụng đất).
Số liệu của Hiệp hội Bất động sản TP HCM cho thấy thuế sử dụng đất thường chiếm dao động 10%/giá trị căn hộ cao tầng và 30% giá trị nhà phố riêng lẻ. Đồng thời, sau khi thi công nhà ở, người dân phải đã đi vào hoạt động thủ tục hoàn công có lệ phí vài triệu đồng/căn nhà (tạm gọi là thuế hoàn công) và theo tôi, đấy chính là sắc thuế tài sản nhà ở chưa được đặt tên. Như thế, nếu trong tương lai chủ nhà phải đấyng thuế nhà ở, tức người đấy đã đấyng thuế 2 lần.
Hiện nay, đa số đối tượng có nhu cầu về nhà ở là người trong độ tuổi lao động, có việc làm ổn định, độc đáo là công chức, viên chức có lương trung bình 10-15 triệu đồng/tháng.
Khi có lương, người dân đã đấyng thuế lương cá nhân. Chủ công ty cũng đã đấyng thuế lương, thuế môn bài.
Dù bản chất của thuế tài sản nhà ở là có việc thuế chồng thuế, điều tiết phân khúc nhà đất, hạn chế hiện trạng đầu cơ nhưng nếu nhà nước không loại bỏ thuế đất phi nông nghiệp, thuế sử dụng đất, lệ phí hoàn công nhà ở… thì việc thu thuế tài sản nhà ở là không hợp lý. Bởi trên thực tại, 1 vài sắc thuế này đã chuyển hóa vào giá trị của nhà ở qua quá trình hình thành, sử dụng.
Người dân sẽ phải tốn nhiều tiền hơn cho kinh phí nhà ở nếu đề xuất của Bộ Tài chính được chấp thuận. Ảnh: TẤN THẠNH
Đánh vào đối tượng lương trung bình
Vấn đế cốt lõi của thuế nhà ở là đối tượng nào phải gồng gánh sắc thuế này? Một số liệu thống kê cho thấy có dao động 50 triệu người ở lứa tuổi lao động, trong đấy đa số có lương trung bình 10-15 triệu đồng/tháng luôn nuôi dưỡng căn nhà mơ ước.
Như thế, sắc thuế nhà ở ra đời sẽ trực tiếp đánh vào người lao động có lương trung bình – 1 đối tượng mà cơ quan quản lý dễ bề nắm bắt tài liệu bởi 100% lương của họ luôn được chi trả qua ngân hàng. Trong khi đấy, đối tượng này thường phải “trầy vi tróc vảy” hàng chục năm mới mua được 1 căn nhà.
Ví dụ, 1 viên chức thường phải chi tiêu cho chính mình và gia đình từ 8-12 triệu đồng/tháng, tính ra tích góp được dao động 3 triệu đồng/tháng. Như thế, người này phải tích lũy hơn 20 năm mới mua nhà căn nhà 700 triệu đồng – mức sàn được miễn thuế nhà ở. Còn trường hợp viên chức đấy đã có được 300 triệu đồng và muốn mua căn nhà 1 tỉ đồng thì phải vay ngân hàng 700 triệu đồng trong thời hạn 20 năm, mỗi tháng phải tích lũy 7 triệu đồng để trả vốn và lãi cho ngân hàng. Giả sử lương của người này không tăng thì lấy tiền đâu để nộp thuế nhà ở?
Bộ Tài chính căn cứ vào vấn đề Chính phủ đã đặt ra là người dân sử dụng nhà ở không quá 24 m2 (qui mô thi công) rồi nhân cho 1 hộ gia đình 4 người, nhân có kinh phí thi công 730.000 đồng/m2 để xác định giá trị căn hộ cao tầng 700 triệu đồng được miễn thuế nhà ở là cực kỳ phiến diện! Bởi trên thực tiễn, không phải gia đình nào cũng có 4 người ở độ tuổi lao động, đồng thời số người của từng hộ có thể 1 vàih tân bất cứ khi nào.
Theo tôi, thuế nhà đất nên tập trung vào người có nhà ở thứ hai vì đấy là đối tượng có lương cao hơn là nhắm vào đối tượng có lương trung bình. Còn việc Bộ Tài chính cho rằng đánh thuế nhà ở là để hạn chế đầu cơ, làm giá nhà đất là không hiệu quả, vì có thuế suất 0,4%/mức giá do cơ quan quản lý tính toán dựa trên giá đất, giá thi công căn bản mà nhà nước mở phân phối là không đáng kể. Trong khi đấy, chỉ trong 1 tháng, giới “lướt sóng”, đầu cơ có thể giao dịch 1 căn nhà, thu về lợi nhuận hàng trăm triệu đồng.
Tại 1 số quốc gia Âu – Mỹ, thuế nhà ở thường dao động 1%-3% nhưng bù lại, chính phủ 1 vài nước này không thu thuế sử dụng đất, thuế đất phi nông nghiệp nên người dân vui vẻ nộp thuế. Do đấy, nếu Việt Nam muốn thu thuế nhà ở thì cần phải giảm thuế sử dụng đất xuống 10%-15%, xóa bỏ thuế đất phi nông nghiệp và 1 số thuế khác liên quan đến nhà ở. Khi đấy, người dân mới cảm thấy chính sách phân phối hàng này là thích hợp, đồng thuận nộp thuế.
GÓC NHÌN:
Phi thực tại, thiếu cơ sở khoa học
Bộ Tài chính vừa mở phân phối dự án Luật Thu thuế tài sản. Theo đấy, nhà đất có giá trị trên 700 triệu đồng và ôtô có giá trị trên 1,5 tỉ đồng phải chịu thuế tài sản.
Câu hỏi đặt ra là Bộ Tài chính dựa trên cơ sở nào? Hiến pháp 2013 quy định mọi người dân đều có quyền có nhà ở, mọi người đều có quyền có về lương hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sản xuất, phần vốn góp trong công ty hoặc tổ chức kinh tế khác. Như vậy, nhà ở và ôtô là tài sản hợp pháp của người dân đã được Hiến pháp và pháp luật ghi nhận và bảo vệ. Việc thu thuế đối có tài sản hợp pháp của công dân là quy định vi phạm Hiến pháp 2013 về quyền có nhà ở và quyền có hợp pháp.
Giải thích của Bộ Tài chính là đánh thuế nhà ở và ôtô nhằm tăng thu ngân sách là không hợp lý, bởi bản chất của việc thu thuế không chỉ có mục đích tăng nguồn thu cho ngân sách mà còn là công cụ quản lý vĩ mô nền kinh tế. Với nghĩa thứ hai này thì chỉ được đánh thuế từ căn nhà thứ 2 trở đi mới hợp lý, chứ quy định thu thuế đối có căn nhà có giá trị từ 700 triệu đồng trở lên là cào bằng, tận thu và không khoan sức dân.
Con số 700 triệu đồng mà Bộ Tài chính đưa ra là dựa vào đâu? Tại sao không phải là 500 triệu đồng hay cao hơn? Bộ Tài chính đã áp dụng tìm hiểu xã hội học về con số này chưa? Đã áp dụng lấy ý kiến nhân dân về việc thu thuế tài sản và mức thu chưa? Tôi nghĩa rằng chưa.
Trong khi đấy, để có 1 bộ luật hợp lòng dân, thích hợp có thực tiễn và có sức sống lâu dài ép buộc nhà làm luật phải áp dụng điều tra xã hội học, tổ chức hội thảo và lấy ý kiến của người dân trước khi trình lên Quốc hội để biểu quyết thông qua.
Cần phải thấy rằng thuế đánh trên tài sản là 1 loại thuế mới chưa từng có trong hệ thống thuế hiện hành, từ trước đến nay ta chưa từng quy định sắc thuế này bởi dễ làm ta đã có 1 vài sắc thuế khác như thuế lương công ty, lương cá nhân có bản chất thay thế cho thuế đánh trên tài sản.
Một cá nhân trước khi mua nhà hay xe đã đấyng thuế lương cá nhân hay lương công ty, gọi là lợi nhuận sau thuế. Vì thế, nếu quy định thêm thuế tài sản thì 1 tài sản hợp pháp sẽ bị đánh thuế 2 lần, điều này vi phạm tiêu chuẩn không đánh thuế 2 lần trong pháp luật về thuế. Cuối cộng là tính minh bạch của việc chi tiêu thuế tài sản.
Cũng giống như thu thuế môi trường qua xăng dầu bị phản ứng là vì thực tại số thuế thu được không phải chỉ dành cho việc bảo vệ môi trường. Qua bao năm đấyng thuế môi trường nhưng môi trường vẫn vậy nên lòng tin của người đấyng thuế bị xói mòn. Ở Mỹ, việc thu thuế tài sản dành hết cho giáo dục nên trẻ em đi học được miễn học phí từ cấp mẫu giáo cho đến trung học. Vì vậy, người đấyng thuế được hưởng lợi trực tiếp từ việc đấyng thuế nên họ tự nguyện.
Theo Bộ Tài chính, việc thu thuế tài sản chỉ nhằm tăng thu ngân sách chứ không thấy mục đích thu để làm gì. Như vậy, ngay từ đầu, việc thu thuế tài sản đã kém minh bạch giống như thuế bảo vệ môi trường.
Chính vì các nguồn gốc bởi thế, chúng tôi cho rằng việc thu thuế tài sản là vi phạm Hiến pháp, là không căn cứ vào hiện trạng xã hội nước ta, thiếu căn cứ khoa học và kém minh bạch.
Thạc sĩ – luật sư HUỲNH CÔNG THƯ, Đoàn Luật sư tỉnh Long An
Tìm hiểu thêm he so su dung dat la gi ?
Bạn đang xem chuyên mục Bat Dong San ở QOV.VN
Bài viết liên quan
